قلمرو گمرکی یکی از مهمترین اصطلاحات گمرکی است و شامل مناطقی از کشور می‌شود که در آن بخش‌ها، قوانین گمرکی اجرا می‌شوند. تمامیت ارضی یک کشور که شامل مناطق آزاد تجاری، صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی می‌شود، قلمرو سیاسی آن کشور است و قلمرو گمرکی شامل مناطقی می‌شود که مقررات گمرکی در آن نواحی اجرا می‌شوند. از این رو مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی، با وجود اینکه در قلمرو سیاسی کشور هستند، در قلمرو گمرکی کشور نیستند و مشمول قوانین گمرکی نمی‌شوند.

همانطور که اشاره کردیم، قلمرو گمرکی یکی از اصطلاحات مهم گمرکی است از این رو تصمیم گرفتیم این مطلب از مجله خبری پست سریع بین المللی تی ان تی ایران را به این موضوع اختصاص دهیم و محدوده قلمرو گمرکی ایران را مشخص کنیم. برای آگاهی از تفاوت مناطق آزاد تجاری، منطقه ویژه اقتصادی و قلمرو گمرکی تا انتهای این نوشته با ما همراه باشید.

قلمرو گمرکی جمهوری اسلامی ایران کجاست؟

حال که با مفهوم قلمرو گمرکی و تفاوت آن با قلمرو سیاسی آشنا شدید، وقت آن رسیده که با قلمرو گمرکی ایران آشنا شوید. قلمرو گمرکی ایران تمام خاک کشور ایران را شامل می‌شود. این قلمرو به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم می‌شود:

منطقه اصلی

شامل تمام بنادر، فرودگاه‌ها و گمرک‌های مرزی ایران است که در این منطقه، تمام قوانین و مقررات گمرکی به طور کامل برقرار است و کنترل ورود و خروج کالا، دریافت حقوق گمرکی و انجام تشریفات گمرکی در این منطقه انجام می‌شود.

منطقه فرعی

شامل مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی می‌شود. در این منطقه، قوانین و مقررات گمرکی با تسهیلات و معافیت‌های خاصی اجرا می‌شود. هدف از ایجاد این منطقه، جذب سرمایه‌گذاری، توسعه صادرات و ایجاد اشتغال است.

لوکیشن‌های زیر مهمترین نقاط در قلمرو گمرکی ایران هستند:

• بندر شهید رجاییدر بندرعباس
• فرودگاه امام خمینیدر تهران
• گمرک بازرگاندر مرز ایران و ترکیه
• منطقه آزاد کیش
• منطقه ویژه اقتصادی اروند

لازم به ذکر است که سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران مسئولیت نظارت بر قلمرو گمرکی و اجرای قوانین و مقررات گمرکی را بر عهده دارد.

هدف از ایجاد مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی خارج از قلمرو گمرکی

در بخش‌های قبلی اشاره کردیم که قلمرو گمرکی، با مناطق آزاد تجاری و منطقه ویژه اقتصادی تفاوت هایی دارد. اما اگر بخواهیم دلیل و هدف ایجاد مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی خارج از قلمرو گمرکی را برای شما توضیح دهیم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

هدف از ایجاد ﻣﻨﺎﻃﻖ آزاد ﺗﺠﺎری – ﺻﻨﻌﺘﯽ

• ایجاد تسریع و تسهیل در امور زیربنایی، عمران و آبادی کشور
• رشد و توسعه اقتصادی، بهبود وضعیت سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی
• ایجاد فرصت های شغلی سالم و مولد
• تنظیم بازار خرید و فروش کالا
• فعالیت در بازارهای جهانی و منطقه ای
• تولید و صادرات کالاهای صنعتی، تبدیلی و ارائه خدمات عمومی

هدف از ایجاد منطقه ویژه اقتصادی

• حضور فعال در اقتصادی منطقه ای
• تولید و پردازش کالا
• توسعه و انتقال فناوری
• صادرات غیر نفتی
• کارآفرینی و ایجاد شغل های مولد
• ایجاد فضایی برای جذب سرمایه گذار داخلی و خارجی
• رفت و آمد کالاهای داخلی و خارجی ( ﺗﺮاﻧﺰﯾﺖ و ﺗﺮاﻧﺸﯿﺐ )
• ﺻﺎدرات ﻣﺠﺪد

انواع صادرات در قلمرو گمرکی ایران

در قلمرو گمرکی ایران، صادرات به روش های مختلفی صورت می‌گیرد. در ادامه این روش‌ها به همراه نحوه صادرات توضیح داده شده است:

۱. صادرات قطعی

صادرات قطعی به معنای خارج کردن کالا از قلمرو گمرکی کشور به منظور فروش، استفاده یا مصرف در خارج از مرزهای ایران است. این فرآیند بر اساس قوانین و مقررات صادرات و واردات انجام می‌شود.

به طور کلی صادرات قطعی به دو نوع صادرات قطعی غیرنفتی و صادرات قطعی نفتی تقسیم می‌شود. برای صادرات قطعی، لازم است مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح اخذ شود.

روش‌های انجام صادرات قطعی

• از طریق بازارچه‌های مرزی:این روش برای صادرات کالا به کشورهای همسایه مناسب است.
• از طریق شرکت‌های تعاونی مرزنشینان:این شرکت‌ها به منظور حمایت از مرزنشینان در صادرات کالا تاسیس شده‌اند.
• از طریق تجار:تجار و بازرگانان می‌توانند با رعایت قوانین و مقررات، به صادرات کالا به سایر کشورها اقدام کنند.
• واحدهای تولیدی:واحدهای تولیدی می‌توانند از طریق خرید متقابل و ورود موقت مواد اولیه، نسبت به تهیه کالا و صادرات آن اقدام نمایند.

۲. صادرات موقت

صادرات موقت کالا به معنای خارج کردن کالا از قلمرو گمرکی کشور به منظورهای زیر و با تعهد بازگرداندن آن به داخل کشور است. شرایط صادرات موقت به این صورت است که صاحب کالا باید تعهد بازگرداندن کالا به کشور را بدهد و کالای صادراتی باید تحت ضمانت‌نامه یا سپرده نقدی قرار بگیرد.

روش‌های انجام صادرات موقت

• عرضه و نمایش در نمایشگاه‌های بین‌المللی:صاحبان کالا می‌توانند برای معرفی محصولات خود در نمایشگاه‌های خارجی، آنها را به طور موقت از کشور خارج کنند.
• تعمیر و فرآوری:در برخی موارد، ممکن است برای تعمیر یا فرآوری کالا، نیاز به خارج کردن آن از کشور باشد.
• موارد دیگر:با مجوز مراجع ذیصلاح، می‌توان کالا را به طور موقت برای مصارف دیگری از کشور خارج کرد.

مهلت بازگرداندن کالا در صادرات موقت، معمولاً یک سال است و در صورت عدم بازگرداندن کالا در موعد مقرر، ضمانت‌نامه یا سپرده نقدی به نفع دولت ضبط خواهد شد.

۳. صادرات قطعی در حجم تجاری

در  قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن مطلبی در خصوص ملاک تجاری بودن کالا، ارائه نشده است، با این وجود طبق آیین نامه اجرایی قانون و مقررات صادرات و واردات، زمانی به یک کالای صادراتی، کالای تجاری گفته می‌شود که به منظور فروش به خارج از کشور صادر شود و تشخیص این که کالای تجاری چیست، بر عهده گمرک است.

گمرک برای تشخیص تجاری بودن کالا، به موارد زیر توجه می‌کند

• نوع کالا

کالاهایی که به طور معمول در بازارهای بین‌المللی به فروش می‌رسند، بیشتر در معرض تشخیص تجاری بودن قرار دارند.

• میزان صادرات

صادرات کالا در حجم بالا، احتمال تجاری بودن آن را افزایش می‌دهد.

• سابقه صادراتی صادرکننده

صادرکنندگانی که سابقه صادرات کالاهای مشابه را دارند، بیشتر در معرض تشخیص تجاری بودن صادرات خود قرار می‌گیرند.

کالاهایی که به عنوان صادرات قطعی تجاری تشخیص داده می‌شوند، باید تشریفات گمرکی مربوطه را به طور کامل طی کنند. این تشریفات شامل موارد زیر است:

• ارائه اظهارنامه گمرکی
• ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز
• پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
• کنترل و بازرسی کالا

از این رو صادرکنندگان باید قبل از اقدام به صادرات کالا، از تجاری بودن آن اطمینان حاصل کنند و به یاد داشته باشید که عدم رعایت تشریفات گمرکی مربوط به صادرات قطعی تجاری، می‌تواند به جریمه و ضبط کالا منجر شود.

۴. صادرات قطعی غیر تجاری

صادرات قطعی غیر تجاری به معنای خارج کردن کالا از قلمرو گمرکی کشور به منظور مصرف شخصی یا هدیه به افراد مقیم خارج از کشور است. این نوع صادرات در دو قالب پستی و مسافری انجام می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با بررسی مراحل صادرات کالا و معرفی روش‌های حمل و نقل، مطلب آن را در بلاگ تی ان تی مطالعه کنید.

صادرات قطعی غیر تجاری از طریق پست

• محدودیت ارزش

ارزش کالاهای صادراتی غیر تجاری از طریق پست، نباید از حد مجاز تعیین شده توسط گمرک بیشتر باشد.

• محدودیت تعداد

تعداد دفعات صادرات غیر تجاری از طریق پست در طول سال، محدود است.

• مراحل ارسال

فرآیند ارسال مرسولات پستی غیر تجاری، طبق روال معمول پست انجام می‌شود.

صادرات قطعی غیر تجاری از طریق مسافر

• محدودیت ارزش

ارزش کالاهای صادراتی غیر تجاری از طریق مسافر، نباید از حد مجاز تعیین شده توسط گمرک بیشتر باشد.

• معافیت‌های گمرکی

مسافران می‌توانند تا سقف معافیت‌های گمرکی تعیین شده، کالای غیر تجاری همراه خود از کشور خارج کنند.

• مراحل خروج

مسافران باید در هنگام خروج از کشور، کالاهای غیر تجاری خود را به گمرک اظهار و تشریفات گمرکی مربوطه را انجام دهند.

۵. صادرات مجدد

صادرات مجدد به معنای خارج کردن کالای خارجی از قلمرو گمرکی کشور به کشور ثالث است. این کالاها قبلاً با انجام تشریفات گمرکی ورود قطعی، به طور قانونی وارد کشور شده‌اند.

شرایط صادرات مجدد

• کالا باید خارجی باشد

کالای صادراتی مجدد، باید غیر ایرانی باشد و از خارج از کشور وارد شده باشد.

• کالا باید به طور قانونی وارد شده باشد

کالای صادراتی مجدد، باید با انجام تشریفات گمرکی ورود قطعی به طور قانونی وارد کشور شده باشد.

• رعایت قوانین و مقررات

صادرات مجدد باید با رعایت قوانین و مقررات صادرات و واردات انجام شود.

صادرات مجدد به تسهیل تجارت بین کشورها و افزایش صادرات غیرنفتی کمک می‌کند و علاوه بر این می‌تواند به ارزآوری برای کشور منجر شود. همچنین از صادرات مجدد میتوان برای تنوع‌بخشی به صادرات کشور کمک گرفت.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مطلب درباره قلمرو گمرکی و تفاوت آن با قلمرو سیاسی صحبت کردیم و اشاره کردیم که قلمرو گمرکی در مناطق اصلی و فرعی به چه صورت اجرا میشود. در ادامه قلمرو گمرکی ایران و مهمترین نقاط در قلمرو گمرکی کشور را معرفی کردیم.

در پایان انواع روش های صادرات در قلمرو گمرکی ایران را توضیح دادیم. امیدواریم مطالعه این مطلب اطلاعات مفیدی درباره قلمرو گمرکی در اختیار شما قرار داده باشد.

در صورت دریافت خدمات در زمینه حمل کالا وارداتی از اروپا، با کارشناسان ما در پست تی ان تی در ارتباط باشید.

سوالات متداول

قلمرو گمرکی چیست؟

قلمرو گمرکی شامل مناطقی می‌شود که مقررات گمرکی در آن نواحی اجرا می‌شوند. از این رو مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی، با وجود اینکه در قلمرو سیاسی کشور هستند، در قلمرو گمرکی کشور نیستند و مشمول قوانین گمرکی نمی‌شوند.

چه روش‌هایی برای صادرات در قلمرو گمرکی ایران وجود دارد؟

صادرات قطعی، صادرات موقت، صادرات قطعی در حجم تجاری، صادرات قطعی غیر تجاری و صادرات مجدد روش‎های صادرات در قلمرو گمرکی ایران هستند.