در دنیای تجارت بین‌المللی، گمرک دروازه‌ای است که کالاها برای ورود و خروج از کشور باید از آن عبور کنند. هنگام واردات و صادرات کالا از مرزها، گمرک به عنوان اولین خط نظارتی، نقشی کلیدی در ارزیابی و تطبیق اطلاعات با قوانین و مقررات ایفا می‌کند. این فرایند که ارزیابی گمرکی نامیده می‌شود، تضمین‌کننده‌ تجارتی امن و عادلانه خواهد بود.

در این فرآیند، اسناد و مدارک مربوط به کالا، مانند فاکتور، بارنامه، گواهی‌ها و مجوزها به دقت بررسی می‌شوند. گویی کالای شما در حال گذر از یک آزمونِ اطلاعاتی دقیق است!

ارزیابی گمرکی چیست؟

شاید این سوال به وجود بیاید که دلیل ارزیابی گمرکی چیست و چرا کالاها باید از فیلتر گمرک عبور کنند؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم ارزیابی گمرکی به منظور حصول اطمینان از تطبیق کالاها با قوانین و مقررات گمرکی و صادرات و واردات کشور، تعیین ارزش دقیق کالا برای محاسبه مالیات گمرکی، جلوگیری از قاچاق و ورود و خروج کالاهای غیرمجاز و ناسالم انجام می‎شود.

از آنجایی که قوانین گمرکی و فرآیند ارزیابی گمرکی برای بسیاری از سرمایه گذاران و تجار اهمیت بالایی دارد، این مطلب از مجله خبری پست بین ‎المللی تی ان‌ تی ایران را به این موضوع اختصاص دادیم که ارزیابی گمرکی چیست و چرا انجام می‌شود؟ بنابراین اگر می‌خواهید با این فرآیند به طور کامل آشنا شوید، تا انتهای این متن با ما همراه باشید.

فرآیند ارزیابی گمرکی به چه صورت است؟

ارزیابی گمرکی فرآیندی دقیق و موشکافانه است که در آن اطلاعات و اسناد مربوط به کالاها، شامل فاکتورها، بارنامه‌ها، گواهی‌ها، مجوزها و سایر اسناد، به طور کامل بررسی می‌شوند.

در برخی موارد، بسته‌ها باز می‌شوند و ظاهر فیزیکی کالاها مورد بررسی قرار می‌گیرد تا از مطابقت کالای مورد نظر با اسناد و مدارک ارائه شده توسط وارد کننده یا صادر کننده اطمینان حاصل شود.

لازم به ذکر است که ارزیابی گمرکی فقط به بررسی اطلاعات و ظاهر کالا ختم نمی‌شود، بلکه در این فرایند، ارزش کالا نیز با استفاده از روش‌های مختلف تعیین می‌شود. به عبارت دیگر ارزیاب گمرک، ارزش واقعی کالا را مشخص می‌کند تا حقوق و عوارض گمرکی به درستی محاسبه شود.

ممکن است رویه ارزیابی گمرکی در کشورهای مختلف، متفاوت باشد. به عنوان مثال، در برخی از کشورهای اروپایی، تنها تعداد محدودی از کالاها پس از ورود به گمرک مورد بررسی قرار می‌گیرند. اما در ایران، به دلیل بالا بودن میزان قاچاق، تعداد کالاهایی که در گمرک ارزیابی می‌شوند، به طور قابل توجهی بیشتر است.

اهداف ارزیابی کمرگی چیست؟

به طور کلی می‎توان گفت هدف اصلی ارزیابی گمرکی، موارد زیر است:

• رعایت قوانین و مقررات: مطابقت کالاها با قوانین و مقررات گمرکی کشور در خصوص صادرات و واردات
• محاسبه صحیح حقوق گمرکی: مشخص کردن ارزش دقیق کالا برای محاسبه مالیات و عوارض گمرکی
• اعمال محدودیت‌ها و قوانین گمرکی: جلوگیری از قاچاق و ورود و خروج کالاهای غیرمجاز
• حفظ سلامت و امنیت جامعه: ممانعت از ورود کالاهای ناایمن و ناسالم
• صحت‌سنجی اطلاعات مربوط به کالاها: اطمینان از صحت اطلاعات درج شده در اسناد و مدارک توسط صادر/ وارد کننده

آشنایی با ارزیاب گمرک و وظایف او

ارزیاب گمرک، کارشناسی خبره است که با بررسی دقیق کالاها، اصالت، محتوا و ارزش آنها را تعیین می‌کند. او با اتکا به دانش و تجربه خود، اسناد و مدارک مربوط به کالا را بررسی می‌کند و در صورت نیاز، از ابزارهای تخصصی و آزمایشگاهی برای ارزیابی دقیق‌تر استفاده می‌کند.

اگر بخواهیم لیستی از مهمترین وظایف ارزیاب گمرک را در اختیار شما قرار دهیم، باید به موارد زیر اشاره کنیم

• بررسی دقیق مشخصات ظاهری کالا:تطبیق تعداد، ابعاد و علائم کالا با موارد ذکر شده در اظهارنامه و سایر اسناد، اولین قدم در ارزیابی دقیق است. در صورت مشاهده هرگونه مغایرت، گزارش کاملی تهیه و به مقامات مربوطه ارائه می‌شود.
• بازرسی محتویات بسته:ارزیاب گمرک با باز کردن بسته و انطباق محتویات آن با اظهارنامه و سایر اسناد، از صحت اطلاعات ارائه‌شده اطمینان حاصل می‌کند.
• نمونه‌برداری اصولی:در شرایطی که امکان نمونه‌برداری وجود داشته باشد، ارزیاب گمرک بر اساس ضوابط و دستورالعمل‌ها، از کالا نمونه‌برداری کرده و نتایج را به اسناد و اظهارنامه ضمیمه می‌کند.
• بررسی و تطبیق مندرجات:ارزیاب با دقت نظر، مندرجات ذکر شده در اظهارنامه و سایر اسناد را بررسی و صحت آن‌ها را تأیید می‌کند.
• کنترل محاسبات:محاسبات انجام شده جهت تعیین حقوق و عوارض گمرکی، توسط ارزیاب گمرک به طور دقیق بررسی و صحت آن‌ها تأیید می‌شود.
• اطمینان از وجوه متعلقه:وصول کامل حقوق و عوارض گمرکی، ضامن حقوق دولت و مردم است. ارزیاب گمرک با نظارت دقیق، از پرداخت کامل وجوه متعلقه اطمینان حاصل می‌کند.
• رعایت دقیق مقررات گمرکی:پایبندی به قوانین و مقررات گمرکی، از مهم‌ترین وظایف ارزیاب گمرک است. این امر، تضمین‌کننده‌ی نظم و انضباط در فرآیند ترخیص کالا خواهد بود.
• تهیه گزارش مغایرت‌ها:در صورت وجود هرگونه مغایرت میان کالای اظهار شده و ارزیابی شده، ارزیاب گمرک گزارشی کامل از اختلافات تهیه و به مقام مسئول مربوطه ارائه می‌کند.
• ضبط کالاهای ممنوعه و غیرمجاز: در صورت کشف کالای ممنوعه و غیرمجاز، ارزیاب گمرک نسبت به تنظیم صورت‌مجلس ضبط اقدام می‌کند.
• تنظیم صورت‌مجلس کشف قاچاق:در صورت کشف قاچاق، ارزیاب گمرک با تنظیم صورت‌مجلس بدوی، زمینه را برای پیگیری‌های قانونی فراهم می‌کند.

ارزیابان گمرک با تعهد و تخصص خود، در خط مقدم مبارزه با قاچاق کالا و ارز قرار دارند و نقشی اساسی در حفظ سلامت اقتصادی کشور ایفا می‌کنند.

مراحل ارزیابی گمرکی به چه صورت است؟

پس از اظهار کالا و ارائه‌ی اظهارنامه و مدارک به گمرک، کالا برای بررسی و ارزیابی مجدد، وارد یکی از مسیرهای سبز، زرد یا قرمز گمرکی می‌شود. مسیر ارزیابی گمرکی با توجه به نوع کالا، سابقه‌ صاحب کالا و سایر فاکتورها تعیین می‌شود.

مراحل ارزیابی گمرکی پس از مشخص‌شدن مسیر به شرح زیر است

بررسی اولیه

• کنترل اسناد و مدارک: کارشناسان گمرک، صحت و انطباق اسناد و مدارک ارائه شده با قوانین و مقررات را بررسی می‌کنند.
• مطابقت ظاهری: مشخصات ظاهری کالا با اطلاعات درج شده در اظهارنامه و اسناد تطبیق داده می‌شود.

ارزیابی تخصصی

• بازرسی و نمونه‌برداری: در صورت نیاز، کالا به طور دقیق و تخصصی توسط کارشناسان گمرک بازرسی و از آن نمونه‌برداری می‌شود.
• شناسایی تعرفه و ارزش: تعرفه گمرکی و ارزش کالا با توجه به قوانین و مقررات و با استفاده از روش‌های مختلف از جمله ارزش‌گذاری گمرکی تعیین می‌شود.
• کنترل مجدد: مجدداً صحت محاسبات حقوق و عوارض گمرکی و انطباق آن با قوانین و مقررات بررسی می‌شود.

تصمیم‌گیری نهایی

• صدور مجوز ترخیص: در صورت عدم مغایرت و تأیید ارزیاب، پروانه ی گمرکی صادر می‌شود و صاحب کالا می‌تواند کالای خود را ترخیص کند.
• انتخاب مسیرهای جایگزین: در صورت وجود مغایرت یا نقص اطلاعات، ممکن است کالا به مسیرهای دیگری مانند مسیر قرمز هدایت شود و یا برای بررسی بیشتر به مراجع ذیصلاح ارسال شود.

دلایل ارزیابی گمرکی چیست؟

همانطور که اشاره کردیم، کالاها بنا به دلایل مختلفی هنگام ورود و خروج از کشور، مورد بررسی دقیق قرار میگیرند. اما اگر بخواهیم دلایل دقیق ارزیابی کمرگی را برای شما توضیح دهیم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

مغایرت کالای ورودی با اظهارنامه

یکی از چالش‌های رایج در فرآیند ترخیص کالا، مغایرت میان کالای وارد شده به گمرک و اطلاعات درج شده در سامانه EPL (سامانه جامع امور گمرکی) است. در صورت مشاهده‌ این مغایرت، کالا به مسیر قرمز گمرکی هدایت می‌شود تا توسط کارشناسان ارزیابی به طور دقیق بررسی شود.

دلایل احتمالی مغایرت

• اشتباه در اظهار اطلاعات: ممکن است در زمان ثبت اطلاعات در سامانه EPL، به طور سهوی اشتباهاتی رخ داده باشد.
• تغییر در مشخصات کالا:گاه ممکن است پس از ثبت اطلاعات، مشخصات کالا مانند نوع، تعداد یا ارزش آن به دلیلی تغییر کند.
• عدم تطابق اسناد:گاهی اوقات اسناد و مدارک ارائه شده با کالای واقعی مطابقت ندارد.

مبارزه با قاچاق کالا

قاچاق کالا، پدیده‌ای مخرب است که به اقتصاد کشور آسیب‌های فراوانی می‌زند. به همین دلیل، مبارزه با قاچاق یکی از مهم‌ترین وظایف گمرک است. ارزیابان گمرک با بررسی دقیق کالاها، تلاش می‌کنند تا از ورود کالای قاچاق به کشور جلوگیری کنند. در این راستا، از روش‌های مختلفی مانند:

• کنترل دقیق اسناد و مدارک
• بازرسی تخصصی کالا
• استفاده از تجهیزات پیشرفته

استفاده می‌شود.

در صورت کشف کالای قاچاق مراحل قانونی توسط ارزیاب گمرک انجام می‌شود، کالا به مراجع ذیصلاح مانند ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تحویل داده می‌شود و متخلفان به مراجع قضایی معرفی می‌شوند.

سابقه‌ واردکننده

سابقه‌ واردکننده، یکی از فاکتورهای مهم در تعیین مسیر ارزیابی کالا در گمرک است. در واقع، اگر دارنده‌ کارت بازرگانی یا واردکننده کالا، سابقه‌ تخلف داشته باشد، احتمال بررسی دقیق‌تر کالای وی توسط ارزیاب گمرک افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر در صورتی که وارد / صادر کننده کالا یکی از موارد زیر را در سابقه خود داشته باشد، کالای او با فیلترهای بیشتری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• سابقه‌ قاچاق کالا
• سابقه‌ عدم پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
• سابقه‌ واردات کالای غیراستاندارد
• سابقه‌ واردات کالای ممنوعه

در صورت دریافت خدمات در زمینه پست بین المللی و حمل کالا وارداتی از اروپا، با کارشناسان ما در پست تی ان تی در تماس باشید.

انواع مسیرهای گمرکی برای ترخیص کالا

اشاره کردیم که پس از اظهار کالا و ارائه‌ی اظهارنامه و مدارک به گمرک، کالا برای بررسی و ارزیابی مجدد، وارد یکی از مسیرهای سبز، زرد یا قرمز گمرکی می‌شود. در ادامه هریک از این مسیر ها و دلایل ورود کالا به این مسیرها مشخص شده است.

مسیر سبز گمرکی، ترخیص سریع و آسان کالا

مسیر سبز گمرکی، یکی از سه مسیر اصلی در فرآیند ترخیص کالا از گمرک است. این مسیر برای کالاهایی در نظر گرفته می‌شود که ریسک کمتری دارند و به بررسی و ارزیابی دقیق‌تر نیازی ندارند.

در مسیر سبز، کالا پس از بررسی اولیه و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، به سرعت ترخیص می‌شود. هزینه‌های ترخیص کالا در مسیر سبز به طور قابل‌توجهی کمتر از مسیرهای دیگر است و تشریفات گمرکی به حداقل رسیده و فرآیند ترخیص کالا ساده‌تر می‌شود.

شرایط لازم برای ورود کالا به مسیر سبز

• ارائه اطلاعات دقیق و صحیح در اظهارنامه و اسناد و مدارک
• عدم سابقه‌ تخلفات گمرکی برای صاحب کالا
• نوع و ارزش کالای اظهاری
• تأیید سیستم گمرک

مراحل ترخیص کالا در مسیر سبز

1. ارائه اظهارنامه و اسناد و مدارک
2. بررسی اولیه توسط کارشناسان گمرک
3. پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
4. ترخیص کالا

مدت زمان ترخیص کالا در مسیر سبز

مدت زمان ترخیص کالا در مسیر سبز به طور معمول چند ساعت تا چند روز است.

مطلب برگ سبز گمرکی چیست؟ را از ما بخوانید.

مسیر زرد گمرکی، بررسی دقیق‌تر برای اطمینان بیشتر

مسیر زرد گمرکی، یکی دیگر از سه مسیر اصلی در مراحل ترخیص کالا از گمرک است. این مسیر برای کالاهایی در نظر گرفته می‌شود که به بررسی و ارزیابی دقیق‌تر نیاز دارند.

دلایل ورود کالا به مسیر زرد

• سابقه‌ صاحب کالا: سابقه‌ی تخلفات گمرکی صاحب کالا می‌تواند منجر به انتخاب مسیر زرد برای کالای وی شود.
• نوع کالا: برخی از کالاها به دلیل حساسیت و یا پیچیدگی، به طور پیش‌فرض در مسیر زرد قرار می‌گیرند.
• ارزش کالا: کالاهایی که ارزش بالایی دارند، ممکن است برای بررسی دقیق‌تر به مسیر زرد هدایت شوند.
• مغایرت در اطلاعات: در صورت وجود مغایرت در اطلاعات اظهارنامه و یا اسناد و مدارک ارائه شده، کالا به مسیر زرد هدایت می‌شود.
• انتخاب تصادفی: گمرک به صورت تصادفی برخی از کالاها را برای بررسی دقیق‌تر به مسیر زرد هدایت می‌کند.

مراحل ارزیابی کالا در مسیر زرد

• بررسی اسناد و مدارک: اسناد و مدارک ارائه شده توسط صاحب کالا به طور دقیق بررسی و با قوانین و مقررات تطبیق داده می‌شود.
• بازرسی فیزیکی کالا: کالا به طور دقیق و تخصصی توسط کارشناسان گمرک بازرسی می‌شود.
• ارزیابی ارزش: ارزش کالا با استفاده از روش‌های مختلف از جمله ارزش‌گذاری گمرکی تعیین می‌شود.
• کنترل مجدد: مجدداً صحت محاسبات حقوق و عوارض گمرکی و انطباق آن با قوانین و مقررات بررسی می‌شود.

مدت زمان ارزیابی در مسیر زرد

مدت زمان ارزیابی در مسیر زرد به پیچیدگی و نوع کالا، حجم محموله و دقت اطلاعات ارائه شده توسط صاحب کالا بستگی دارد. به طور کلی، این فرآیند می‌تواند چند روز تا چند هفته به طول انجامد.

هزینه‌های ارزیابی کالا در مسیر زرد

هزینه‌های مسیر زرد گمرکی به طور معمول بیشتر از مسیر سبز است و شامل موارد زیر می‌شود:

• هزینه‌های کارشناسی: برای بررسی و ارزیابی دقیق‌تر کالا
• هزینه‌های آزمایشگاهی: در صورت نیاز به انجام آزمایشات تخصصی
• هزینه‌های انبارداری: برای نگهداری کالا در طول فرآیند ارزیابی

مسیر قرمز گمرکی، بررسی دقیق برای اطمینان از سلامت و انطباق

مسیر قرمز گمرکی، سخت‌ترین مسیر در فرآیند ترخیص کالا از گمرک است. این مسیر برای کالاهایی در نظر گرفته می‌شود که ریسک بالایی دارند و به بررسی و ارزیابی دقیق و موشکافانه نیاز دارند.

دلایل انتخاب مسیر قرمز برای کالا

• سابقه‌ تخلفات گمرکی صاحب کالا
• نوع کالا: برخی از کالاها به دلیل حساسیت و یا پیچیدگی، به طور پیش‌فرض در مسیر قرمز قرار می‌گیرند.
• ارزش کالا: کالاهایی که ارزش بالایی دارند، ممکن است برای بررسی دقیق‌تر به مسیر قرمز هدایت شوند.
• مغایرت در اطلاعات: در صورت وجود مغایرت در اطلاعات اظهارنامه و یا اسناد و مدارک ارائه شده، کالا به مسیر قرمز هدایت می‌شود.
• انتخاب تصادفی: گمرک به صورت تصادفی برخی از کالاها را برای بررسی دقیق‌تر به مسیر قرمز هدایت می‌کند.

مراحل ارزیابی در مسیر قرمز

• بررسی دقیق اسناد و مدارک: اسناد و مدارک ارائه شده توسط صاحب کالا به طور دقیق و موشکافانه بررسی و با قوانین و مقررات تطبیق داده می‌شود.
• بازرسی دقیق فیزیکی کالا: کالا به طور دقیق و تخصصی توسط کارشناسان گمرک بازرسی می‌شود.
• ارزیابی ارزش: ارزش کالا با استفاده از روش‌های مختلف از جمله ارزش‌گذاری گمرکی تعیین می‌شود.
• کنترل مجدد: مجدداً صحت محاسبات حقوق و عوارض گمرکی و انطباق آن با قوانین و مقررات بررسی می‌شود.
• آزمایشات تخصصی: در صورت نیاز، آزمایشات تخصصی برای تأیید کیفیت و سلامت کالا انجام می‌شود.

مدت زمان ارزیابی در مسیر قرمز

مدت زمان ارزیابی در مسیر قرمز به پیچیدگی و نوع کالا، حجم محموله و دقت اطلاعات ارائه شده توسط صاحب کالا بستگی دارد. به طور کلی، این فرآیند می‌تواند چند هفته تا چند ماه به طول انجامد.

هزینه‌های مسیر قرمز

هزینه‌های مسیر قرمز گمرکی به طور معمول بیشتر از مسیرهای دیگر است. این هزینه‌ها شامل:

• هزینه‌های کارشناسی: برای بررسی و ارزیابی دقیق‌تر کالا
• هزینه‌های آزمایشگاهی: در صورت نیاز به انجام آزمایشات تخصصی
• هزینه‌های انبارداری: برای نگهداری کالا در طول فرآیند ارزیابی
• هزینه‌های دموراژ: در صورت تاخیر در ترخیص کالا

نکاتی که در مسیر قرمز باید به آن‌ها توجه کرد

• ارائه اطلاعات دقیق و صحیح در اظهارنامه و اسناد و مدارک
• همکاری با کارشناسان گمرک در طول فرآیند ارزیابی
• صبر و شکیبایی، زیرا فرآیند ارزیابی در مسیر قرمز ممکن است زمان‌بر باشد.

در جدول زیر مسیرهای گمرکی به طور خلاصه با یکدیگر مقایسه شده اند، این جدول نشان میدهد که مسیر سبز کوتاه ترین و بی دردسرترین مسیر برای ترخیص کالا است و در مقابل مسیر قرمز سخت ترین و طولانی ترین مسیر می‌باشد.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مطلب درباره مفهوم ارزیابی گمرکی و دلایل انجام این ارزیابی صحبت کردیم. همچنین ارزیاب گمرک و شرح وظایف او را برای شما توضیح دادیم. اشاره کردیم که ارزیابی گمرکی چه نتایجی دارد و مسیرهای سبز، زرد و قرمز گمرکی را به طور کامل برای شما شرح دادیم.

واضح است که آشنایی با فرایند ارزیابی گمرکی برای هر تاجر و بازرگانی از اهمیت بالایی برخوردار است. این آگاهی به آنها کمک می‌کند تا در روند ترخیص کالا و هزینه ترخیص کالا از گمرک با سرعت و دقت بیشتری عمل کنند و از بروز مشکلات در ترخیص کالا جلوگیری کنند. امیدواریم که خواندن این مطلب اطلاعات مفیدی را درباره ارزیابی گمرکی در اختیار شما قرار داده باشد.

سوالات متداول

ارزیابی گمرکی چیست؟

ارزیابی گمرکی، فرایندی برای تطبیق اطلاعات کالا با اسناد و مدارک است. در این فرآیند، اسناد و مدارک مربوط به کالا، مانند فاکتور، بارنامه، گواهی‌ها و مجوزها به دقت بررسی می‌شوند.

دلایل انجام فرآیند ارزیابی گمرکی چیست؟

این فرآیند برای مطابقت کالاها با قوانین و مقررات گمرکی کشور، مشخص کردن ارزش واقعی کالا، جلوگیری از قاچاق و ورود کالاهای ناایمن و ناسالم به کشور انجام می‌شود.

ارزیابی گمرکی چقدر طول می‌کشد؟

بسته به اینکه کالای شما وارد مسیر سبز، زرد یا قرمز گمرکی شود، ارزیابی و ترخیص کالا ممکن است بین چند ساعت تا چند ماه طول بکشد.