واژه ها

کالای که صدور یا ورود آنها با کسب مجوز ارگانهای دولتی امکان پذیر است.

. كالايي است كه صدور يا ورود آن با كسب مجوز ارگان های دولتی امكان پذير است

كالايي كه صدور يا ورود آن به موجب شروع مقدس اسلام (به اعتبار خريد و فروش يا مصرف ) و  به موجب قانون ممنوع گردد.

ارسال كالا اعم از ساخت داخل يا خارج بعنوان نمونه تجاري، يا براي آزمايش ، تجزيه يا تعمير در صورتيكه حجم تجاري نداشته و از انواع ممنوع الصدور شرعي يا قانوني نبوده و از نوع عتيقه نيز نباشد بدون مطالبه كارت بازرگاني و مجوز صدور بلامانع است و مازاد بر آن با كسب مجوزهاي لازم و رعايت مقررات مربوط ميسر خواهد بود. در صورتيكه خروج كالا از اين طريق در رابطه با كالاهايي درمجموع بصورت يك جريان تجاري .درآيد وزارت بازرگاني مي تواند فهرست آن كالاها را براي جلوگيري از خروج آنها به گمركات اعلام نمايد

برگزاري نمايشگاه به نام جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور و همچنين برگزاري نمايشگاه بين المللي در داخل كشور به منظور معرفي و عرضه محصولات و فرآورده هاي ايراني و خارجي منوط به كسب مجوز از وزارت بازرگاني و برگزاري نمايشگاه نظامي منوط به كسب مجوز از وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح است. كالاهايي كه با مجوز وزارت بازرگاني به ميزان متعارف به منظور عرضه در نمايشگاههاي خارجي ، به خارج از كشور ارسال مي گردد بدون مطالبه كارت بازرگاني و مجوز صدور و بدون سپرده پيمان ارزي با رعايت ساير مقررات ،‌قابل خروج از كشور مي باشند.

صادرات انواع کالا از کشورمبداء به سایر کشورها به منظور فروش یا مصرف ، صادرات قطعی نامیده می شود.

کالاهایی که در موارد خاص جهت تعمیر و یا شرکت در نمایشگاه ها به خارج از کشور ارسال می گردد و باید به کشور عودت داده شوند صادرات موقت نامیده می شوند

با تنظیم اظهار نامه و اخذ گواهی و اجازه خروج توسط گمرکات جمهوری اسلامی و با تودیع سپرده قانونی می توان اقدام به صادرات موقت کالاهای مجاز ایرانی از طریق گمرکات فرودگاه های کشور نمود. پس از ارزیابی کالا صاحب کالا می بایست به میزان ارزش مشخص شده کالا توسط مامورین گمرک سپرده گزاری نماید در عین حال صاحب کالا موظف به تنظیم اظهار نامه خروج موقت و پلمپ کالا جهت تشخیص آن به هنگام عودت می باشد. در این هنگام پروانه صادرات موقت و مدت آن (حداكثر ۶ ماه ) در پروانه ذکر می شود که این کالا می بایست در این زمان به کشور عودت داده شود. در صورت استمرار خروج کالا در خارج از کشور به بیش از مدت اعتبار ذکر شده در پروانه صادرات موقت صادر کننده می بایست تقاضا تمدید کند.گمرك صادركننده پروانه به مدت سه ماه و مازاد بر آن تمديد مهلت با موافقت دفتر صادرات گمرك ايران مي باشد.

گمرك ايران مكلف است كالاي موجود در گمرك و بين راهي ترانزيت داخلي اداري را از هنگام تحويل گرفتن تا زمان تحويل دادن به صاحب آن يا نماينده او در مقابل خطرات ناشي از آتش سوزي،‌انفجار ، اشتعال بيمه كرده و حق بيمه متعلق را در موقع ترخيص از صاحبان كالا وصول كند . در صورتيكه كالاي تحويل به گمرك در مقابل خطرات ياد شده به موجب بيمه نامه معتبر بيمه بوده و در موقع ورود كالا و تحويل به گمرك يك نسخه معتبر از بيمه نامه به گمرك مربوطه تسليم شده باشد تا زماني كه بيمه نامه مزبور داراي اعتبار بوده و مدت آن منقضي نشده باشد حق بيمه دريافت نخواهد شد.

تشريفات گمركي صادرات كالايي كه در گمرك توقف نداشته و قبض انبار براي آن صادر نشده و بصورت حمل يكسره ترخيص مي شود. در صورت تقاضاي ذينفع بدون اخذ بيمه نامه يا هزينه بيمه حمل بلامانع است. ارزش كالا براي دريافت حق بيمه در مورد صادرات ارزش فوب كالاي صادراتي مي باشد كه با توجه به برابري ارز با ريال ملاك محاسبه و دريافت حق بيمه و پرداخت غرامت به صاحب كالا مي باشد. حق بيمه كالاهاي صادراتي براي هر ماه ۵۵% در هزار ارزش كالا مي باشد.

بيمه صادرات اختياري است و صادركننده مي تواند كالاي صادراتي خود را نزد هر شركت بيمه كه مايل باشد بيمه نمايد.

نحوه ی صادرات قانونی از کشور به دو شیوه ی زیر انجام می گیرد :

مرحله نخست – تشریفات مربوط به صادرات قطعی هوایی کالا :

جهت صادرات قطعی از گمرکات فرودگاه های کشور صاحب کالا و یا نماینده قانونی آن باید اسناد و مدارک ذیل را جهت تشکیل انجام امورات گمرکی به همراه داشته باشد.

الف) قبض انباری که کالا در محوطه گمرک تحویل داده شده است

ب) اصل و کپی کارت بازرگانی

ج) در صورت نیاز مجوز صدور کالا (جهت کالاهای مشروط)

د) گواهی بهداشت (مواد غذایی و کشاورزی)

ه ) گواهی استاندارد

و) فاکتور فروش صادراتی(INVOICE)

ز) صورت بندی عدل بندی (PACKING LIST)

ح) اصل وکپی وکالت نامه از صادر کننده (در صورت نیاز)

ت) معرفی نامه رسمی از صاحب کالا

ی) سایر اسناد(حسب تشخیص گمرکات ، به عنوان مثال آنالیز آزمایشگاه)

مرحله دوم – اظهارنامه صادراتی که از گمرک جمهوری اسلامی تهیه می گردد می بایست تنظیم گردد.

پس از انجام ارزیابی توسط مامور گمرک و تایید اظهارنامه صادراتی ، پته گمرکی و یا جواز گمرکی توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران صادر می گردد که این مجوز رسمی صادرات کالای شما می باشد. بارنامه شما در اسرع وقت صادر می گردد پس از انجام امور حراستی و X-Ray محموله شما ، تگ های بار را بر روی جعبه ها می چسبانند. صادرکننده كالا پس از تهيه مدارك لازم، مي بايست كالا را به گمرك محل صدور حمل و پس از صدور قبض انبار، اظهارنامه صادراتي را در چهارنسخه تنظيم و تسليم گمرك نمايد كه يك نسخه آن به منزله پروانه صادرات محسوب مي گردد. در مواردي با تقاضاي صاحب كالا و موافقت گمرك، عمليات ارزيابي و انجام تشريفات گمركي كالاي صادراتي را مي توان در خارج از اماكن گمركي انجام داد.

به عمل خرید کالا از کشور خارجی و ورود آن به قلمرو گمرکی کشور مقصد واردات گفته می شود.

پس کرایه به معنی پرداخت هزینه حمل مرسوله توسط گیرنده است.

هدف از این سرویس برآورده نمودن نیاز مشتریانی است که مایلند هزینه پستی مرسولات در مقصد از گیرنده دریافت گردد.

۱)نام محموله و نوع بار: H.S.CODE برای امور گمرکی در مبداء
۲)اعلام کالای خطرناک : فرم M.S.D.S , CLASS , UN No
۳)وزن خالص و ناخالص بار در صورت حجمی بودن بار
۴)تعداد بسته و ابعاد دقیق بسته بندی را باید دقیقا اطلاع دهید (این مورد در تمامی مراحل ارسال بار هوایی باید رعایت شود.)
۵)مشخص کردن نوع تحویلDDA ,DDP , FOB
۶)آدرس و تلفن فرستنده به طور کامل
۷)آدرس و تلفن گیرنده به طور کامل
۸)ارزش واقعی کالا (INVOICE) جهت ترخیص کالا

این روش بیشتر برای تجار، شرکت ها یا وارد کنندگان محصولات مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش بار حمل شده همواره ماهیت تجاری داشته و می بایست دارای بارنامه باشد به این نوع از محموله های باری که به صورت حمل بار هوایی انتقال می یابند  کارگو (ارسال بار تجاری) گفته می شود، محموله ها با امنیت کامل به کشور مقصد فرستاده می شود البته این را نیز باید در نظر داشت بار های تجاری بزرگ معمولاً با پروازهای تجاری ارسال می گردد و کارگو تنها بخش کوچکی از حمل و نقل تجاری را شامل می شود.

افرادی که قصد مهاجرت یا مسافرت طولانی مدت به کشور های دیگر را داشته باشد می تواند بارهای و لوازم مورد نیاز خود را با استفاده از شرکت های فریت و حمل بار هوایی به کشور مقصد بفرستد در اصطلاح به این نوع بارها که ماهیت تجاری ندارد و نوعی بار خصوصی می باشد را فریت بار (ارسال بار) می گویند.

وجوهي است كه گمرك در ازاي خدماتي كه به صاحبان كالا ارائه مي نمايد، دريافت مي گردد، ميزان و شرايط آن با تصويب هيأت وزيران تعيين مي شود و عبارتند از :

انبار داري
تخليه وبارگيري
تعيين تعرفه
خدمات فوق العاده
هزينه مراقبت و بدرقه كالا

كليه مراسلات ارسالي به خارج مشمول بررسيهاي گمركي هستند بايد فرمهاي مربوطه براي امانات كه توسط فرستندگان تكميل مي شود، همراه باشد. فرمهاي ياد شده كه اظهارنامه هاي گمركي مرسولات پستي تلقي و بررسي گمركي براساس آن انجام مي شود توسط شرکت حمل کننده در اختيار فرستندگان قرار داده مي شود.

نمايندگان گمرك مرسولات قبول شده را با توجه به فرمهاي مربوطه همراه آنها كنترل و در صورت مشكوك بودن مي توانند بازكردن آنها را جهت تطبيق محتواي بسته با فرم همراه مرسوله را از مأمور پست دفتر مبادله بخواهند در صورت مشاده خلاف مي توانند بسته را برگشت داده و در صورت ممنوع الصدور بودن ضبط و طبق مقررات مربوطه اقدام نمايند.

پس از نشستن کد ثبت سفارش در سیستم گمرک سرانجام نوبت مراجعه به سالن گمرک فرا می رسد. کارشناسان این شرکت که همواره در سالن گمرک حاضر هستند نسبت به پر کردن اظهارنامه برای محمولاتی که کد آنها در سیستم نشسته است اقدام می نمایند. در این مرحله ارزیابان گمرک کالا را ارزیابی می کنند تا از صحت مندرجات اطمینان حاصل نمایند. همچنین دایره ی ارزش گمرک در خصوص ارزش درج شده در اسناد بررسی و نتیجه را تایید می نماید.

پس از رسیدن محمولات توسط وسیله حمل کننده کالا به گمرک، کالا در انبارهای گمرکی قرار می‌گیرد. با ارسال اسناد توسط فروشنده و دریافت اسناد توسط خریدار امکان دریافت قبض انبار و ترخیصیه کالا از شرکت حمل کننده توسط ترخیص کار به عنوان نماینده صاحب کالا ایجاد می‌شود. قبل از حضور در گمرک باید تشریفات قبل از اظهار صورت بگیرد و پس از ورود اطلاعات به سامانه گمرک از طریق درگاه اینترنتی ترخیص کار به همراه اسناد کامل و وکالت نامه قانونی در گمرک حاضر می‌شود و از این پس تشریفات گمرکی شکل می‌گیرد. نوع تشریفات گمرکی با توجه به اهداف واردات کالا و صادرات کالا و نوع رویه گمرکی متفاوت است.

سندي است كه توسط انباردار گمرك صادر مي شود.اين نشان مي دهد كه كالا به چه تعداد و با چه وزني در كدام انبار نگهداري می شود . قبض انبار رسيد تحويل كالا به گمرك است.

سندي است كه توسط انبار دار براي صاحب كالا و يا نماينده قانوني وي، پس از رويت پروانه سبز گمركي و مهر درب خروج صادر می گردد . اين سند نشان می دهد كه كالا تحويل ذينفع شده است و او می تواند براي بارگيري وسيله حمل را وارد گمرك كند.

سندي است كه توسط گمرك صادر مي شود. صدور اين سند به معناي آن است كه عمليات ارزيابي به اتمام رسيده و صاحب كالا با گمرك تسويه حساب نموده و مي تواند مقدمات خروج كالاي خود را از گمرك فراهم نمايد.

همان پروانه سبز گمركي است ؛ با اين تفاوت كه براي كالاهاي با ارزش نازل (۳۰۰دلار )بويژه در ارتباط با كالاهاي همراه مسافر و كالاهاي رسيده از طريق پست اعمال مي گردد.

سندي است كه توسط شركت حمل صادر مي گردد. اين سند پس ازاحراز مالكيت اسنادي توسط صاحب كالا، و ارائه آن به شركت حمل صادر مي گردد. صدرو اين سند به معناي آن است كه صاحب كالا با شركت حمل تسويه حساب نموده و مي توانند براي تشريفات گمركي به گمرك مراجعه نمايد.

پرداختي هاي صاحب كالا به گمرك، با صدور سندي بنام قبض درآمد رسيد مي شود.

درصورت بروز اختلاف بين صاحبان كالا و گمرك ، در مواردي كه صاحبان كالا مي خواهند كالاي خود را ترخيص كنند و سپس به پيگيري اعتراض خود بپردازند ، صادر مي گردد. صاحبان كالا بايد مبلغ مورد مطالبه گمرك را بصورت امانت نزد گمرك سپرده نمايند چنانچه حكم نهايي به نفع صاحبان كالا صادر شود . اين سپرده به آنها مسترد خواهد شد، در غير اينصورت به درآمد قطعي گمرك واريز مي گردد.

دفتري است كه كليه مشخصات و اطلاعات كالا ، از روي اظهارنامه درآن درج می گردد. همچنين مراحل طي ارزيابي و حتي نام ارزياب در آن ثبت مي شود . شماره دفتر كوتاژ روي اظهارنامه پروانه، قبوض درآمد، سپرده و … درج مي شود.

عبارت است از انجام عمليات گمركي تا اخذ پروانه سبز گمركي، كه اين به معني تسويه حساب با گمرك مي باشد و اقدامي كه به وسيله آن گمرك به اشخاص ذينفع اجازه مي دهد كه كالاي موضوع ترخيص را در اختيار داشته باشد.

محدوده اي از قلمرو جغرافيايي يك كشور است ، كه در آن قانون امور گمركي رعايت می شود.

به معناي حقوق ورودي است، انواع تعرفه عبارتند از :
۱-تعرفه ارزشي : بر مبناي درصدي از ارزش كالا دريافت می شود.
۲-تعرفه مقداري : بر مبناي وزن و متر يا واحدهاي ديگر كالا دريافت می شود.
۳-تعرفه مركب : تركيبي از دو تعرفه ارزشي و ثابت را تعرفه مركب مي گويند.

یکی از مهمترین اسناد و مدارکی که می بایست جهت حمل و نقل بین المللی یک محموله تهیه کنیم ، سیاهه تجاری خرید (Invoice) و لیست عدل بندی (Packing List) است که در اصطلاح عموم آن را به اینویس و پکینگ لیست می شناسیم. طبق قانون، تهیه این اسناد بر عهده فروشنده کالا می باشد، فروشنده می بایست اطلاعاتی از قبیل نوع ، ماهیت کالا، تعداد ، ابعاد ، کد تعرفه گمرکی، ارزش هرقلم کالا، ارزش کل محموله و … را در قالب اینویس (Invoice) و پکینگ لیست (packing list) جهت صدور مجوز صادرات به گمرک ارائه دهد، ضمنا فروشنده ملزم است این اسناد را ممهور کرده و به امضا شخص مجاز در شرکت خود برساند. بدین ترتیب صحت اطلاعات درج شده در اینویس و پکینگ لیست را تضمین می نماید.
همانطور که لازم است فروشنده کالا جهت انجام تشریفات گمرکی صادرات، سیاهه تجاری خرید و لیست عدل بندی (اینویس و پکینگ لیست) را به گمرک کشور صادر کننده ارائه دهد، خریدار نیز می بایست این اسناد را به هنگام ترخیص کالا در مقصد به گمرک کشور وارد کننده ارائه نماید.

Packing List معمولاً توسط فروشنده و یا فرستنده کالا تهیه می گردد لیکن شرکت های تخصصی نیز وجود دارند که به امر بسته‌بندی کالا مبادرت نموده و فهرستی از محتویات بسته‌ها و نوع بسته‌ها را تهیه می‌نمایند.

این لیست بیان گر اطلاعات ذیل می باشد که عبارتند از:
۱.نام و آدرس کامل فروشنده
۲.نام، آدرس کامل خریدار
۳.تاریخ صدور فاکتور
۴.شماره صدور فاکتور
۵.ردیف کالا ها
۶.شرح مشخصی از کالا های ارائه شده
۷.تعداد بسته ها به همراه نوع بسته بندی اعم از کارتن، جعبه چوبی، جعبه فلزی، پالت و … را در این ستون مشخص می نمائیم.
۸.لازم به ذکر است در تهیه پکینگ لیست نیازی نیست تعداد محصول فروخته شده را نمایش دهیم و در واقع این تعداد باید در اینوویس نمایش داده شود، پس فقط ذکر تعداد بسته ها و نوع بسته بندی کفایت می کند.
۹.ابعاد بسته ها شامل طول، عرض و ارتفاع هر بسته با ذکر واحد اندازه گیری در این ستون نمایش داده می شود.
۱۰.وزن خالص هر بسته که شامل وزن کالا پیش از بسته بندی است را در این ستون نمایش می دهیم.
۱۱.وزن ناخالص هر بسته که شامل وزن کالا پس از بسته بندی است را در این ستون نمایش می دهیم.

پکینگ لیست کالا از جمله اسنادی است که در ارزیابی دقیق کالا توسط مأموران گمرکی بسیار اهمیت دارد.

صورتحساب ،سیاهه تجاری خرید و یا اینویس سندی است که فروشنده یا صادر کننده در مقابل ارائه کالا یا خدمات برای خریدار صادر می نماید.این سند مبین مبلغی است که خریدار می بایست در ازای دریافت میزان مشخصی از کالا و یا خدمات به فروشنده پرداخت نماید. این سند صرفاً فی مابین دو طرف می باشد، حال در مواردی این صورت حساب در وجه اشخاص نیز صادر می گردد.

فروشندگان ملزم به رعایت یک الگوی مشخص جهت تهیه اینوویس نمی باشند و می توانند ساختار تهیه آن را بسته به سلیقه و سیاست سازمان خود طراحی نمایند ولی می بایست مواردی در این ساختار بصورت شفاف و کامل قید گردد.
می توان از ساختار پائین به عنوان یک نمونه استاندارد جهت تهیه سیاهه تجاری استفاده نمود:

۱- فرستنده یا فروشنده : منظور شرکتی است که کالا یا خدمات را جهت فروش به خریدار ساخته و یا تهیه کرده است در این ردیف میبایست نام کامل شرکت، آدرس پستی و تلفن شرکت فروشنده قید شود.که باید در اینویس و پکینگ لیست قید شود
۲- گیرنده یا خریدار: شرکتی که کالا یا خدمات را از شرکت فروشنده خریداری کرده است و اینجا لازم است نام کامل شرکت، آدرس پستی و تلفن شرکت فروشنده قید شود.
۳- تاریخ اینوویس: در این ردیف میبایست تاریخ صدور سیاهه تجاری مشخص شود.
۴- شماره اینوویس : سیاهه تجاری حتما میبایست دارای شماره مشخص (شماره مسلسل) باشد که باید در این قید ردیف شود.
۵- ردیف کالا ها و خدمات ارائه شده.
۶- شرح مشخصی از کالا و خدمات ارائه شده.
۷- بهتر است اگر سیاهه تجاری را برای کالاهایی تهیه میکنیم که قصد صادرات آن ها را داریم، کد تعرفه گمرکی (HS Code) آن را جهت رعایت اصول تجارت بین المللی در سیاهه خرید قید نمائید.
۸- تعداد محصول (کالا یا خدمات)
۹- قیمت واحد محصول (کالا یا خدمات)
۱۰- قیمت کل محصول (کالا یا خدمات)
باید به این نکته دقت داشته باشیم که مشخص نمودن واحد ارزی در تهیه سیاهه تجاری الزامیست، همچنین سیاهه تجاری و لیست عدل بندی (اینویس و پکینگ لیست) می بایست در سربرگ شرکت فرستنده تهیه و حتما توسط شخص مجاز در شرکت امضا و ممهور گردد.

بارنامه، که به اختصار BL و یا BOL خوانده می شود از عبارت انگلیسی Bill Of Landing ، سندی است که توسط شرکت حمل صادر می گردد. صدور این سند به معنی این است که کالایی مشخص در محلی مشخص برای ارسال به مقصدی مشخص تحویل گرفته شده است . بارنامه معمولاً برای حمل و نقلهای دریایی، زمینی و هوایی صادر می گردد .

یک سند است که برای حمل و نقل شرکت ها توسط حامل های آنها به عنوان یک رسید انتقال ایجاد شده است . یک بارنامه مادر محتویات حمل و نقل را شامل اظهارنامه های مربوط به اقلام مختلف در حمل و نقل و همچنین شرح حمل و نقل تحت هر بارنامه را خلاصه می کند . این سند همچنین شامل شرایط حمل و نقل بار و نام و آدرس حمل کننده کالا، و یا فرستنده و گیرنده می باشد.

بارنامه سراسرى توسط متصدى حمل  صادر مى شود و صادرکننده بارنامه مسؤولیت هر دو طرف حمل را به عهده مى گیرد. به همراه بارنامه اصلى چند بارنامه محلى وجود دارد که حمل کننده اصلى به عنوان تحویل گیرنده یا تحویل دهنده در هر طرف ترانزیت ایفاء نقش مى کند. بارنامه حمل مرکب توسط کارگزار حمل صادر شده و مسؤولیت حمل زمینى و دریائى به عهده او است. در واقع کارگزاران حمل در این مورد برنامه ریزى حمل را از ابتدا تا انتها به عهده خواهند داشت .

روش گمرکی است که براساس آن کالاها تحت نظارت گمرک، از یک گمرک به گمرک دیگر حمل می گردد .
طبق ماده ۹۵ قانون امور گمرکی، عبور داخلی رویه ای گمرکی است که براساس آن کالای ترخیص نشده از یک گمرک مجاز به
گمرک مجاز دیگر و یا سایر اماکن تحت نظارت گمرک منتقل می گردد تا تشریفاتی قطعی گمرکی آن در مقصد انجام شود. حسب
آنکه عبور داخلی کالا بنابر درخواست متقاضی یا تصمیم گمرک باشد، عبورداخلی شخصی و یا عبور داخلی اداری نامیده می شود.
در ماده ۹۵ قانون امور گمرکی نیز اشاره شده است که عبور خارجی کالا رویه گمرکی است که براساس آن کالایی به منظور عبور
از قلمرو گمرکی از یک گمرک مجاز وارد و از گمرک مجاز دیگری، تحت نظارت گمرک خارج شود.

مدارک لازم برای انجام ترانزیت کالا به همراه فرم مربوط به ترانزیت کالا به صورت زیر است :
•درصورت حمل یکسره ارائه موافقت نامه اداره بندر و کشتیرانی مبنی بر بلامانع بودن حمل یکسره در غیر اینصورت ارائه
قبض انبار
•برگ ترخیص از کشتیرانی یا تعاونی لنج داران
•مانیفست یا بارنامه
•سیاهه عدل بندی(حسب مورد)
•فاکتور خرید کالا
•معرفی نامه برای نمایندگان صاحب کالا از شرکتهای حقوقی
•وکالت نامه
•تصویر کارت بازرگانی یا کارت حق العمل کاری حسب مورد
•مجوز عبور(حسب مورد)
•ضمانت نامه یا تعهد قانونی
•مجوز بانک (حسب مورد)
•راهنامه سی اچ آر جاده ای